İçten yanmalı motor bir mühendislik harikası ama aynı zamanda hava kirliliğinde büyük payı var. Sonuçta, gezegende 1.4 milyardan fazla içten yanmalı motorlu araç dolaşıyor. Bu da atmosfere salınan bir sürü karbon monoksit, nitrojen oksit ve hidrokarbon anlamına geliyor.
İsveç'in başkenti Stockholm, kirliliği ve gürültüyü azaltmak amacıyla benzinli ve dizel araçları şehir merkezinde yasaklayan ilk büyük başkent olmayı hedefliyor. 2025 yılından itibaren kentin finans ve ana alışveriş bölgelerini kapsayan merkezi sadece elektrikli araç trafiğine açık olacak.
Stockholm yeni politikasıyla Londra, Madrid, Berlin ve Paris'in de aralarında bulunduğu Avrupa'daki diğer düşük emisyonlu bölgelere (LEZ) katılıyor. Ancak neredeyse ‘tam yasak’ uygulayarak çıtayı bir üst seyiyeye taşıyor. Örneğin Londra düşük emisyon bölgesinden geçen içten yanmalı araçlardan ücret alırken Paris, Atina ve Madrid sadece dizel araçları yasaklıyor.
'Stockholm modeli' bugüne kadarki en kapsamlı düşük emisyonlu bölge projesi
Avrupa'da bazı kentlerde ücret ödenmesi hâlinde yüksek emisyonlu araçların trafiğe çıkmasına izin veriliyor. Stockholm modeli ise daha geniş kapsamlı. (Fotoğraf: Getty Images)
Planı açıklayan kentin ulaşımdan sorumlu belediye başkan yardımcısı Lars Stromgren şunları söyledi:
Günümüzde kentlerin kirli havası bebeklerin akciğer rahatsızlığı yaşamasına ve yaşlıların erken ölmesine neden oluyor. Benzinli ve dizel araçlardan çıkan zararlı egzoz gazlarını ortadan kaldırmamız gerekiyor. İşte bu nedenle bugüne kadarki en iddialı düşük emisyonlu bölge projesini hayata geçiriyoruz.
Yeni politika, şehir merkezinde ambulans ve polis arabalarının yanı sıra hibrit kamyonetlere izin vermeye devam edecek. Ayrıca Guardian'ın belirttiği üzere sürücünün veya yolcunun belgelenmiş bir engeli olduğu durumlar istisna olacak.
İsveç'in Yeşiller Partisi, Stockholm belediye yönetiminde iktidarı elinde tutan sol ve çevre odaklı partilerin oluşturduğu koalisyonun bir parçası. Yeşiller, düşük emisyon bölgesinin elektrikli araçların kullanımını destekleyeceğini düşünüyor. Ulaştırma sektörü temsilcileri ise planın çok radikal olduğunu savunuyor.
LEZ'ler hava kirliliğine bağlı sağlık sorunlarını azaltma konusunda başarılı bir geçmişe sahip. Lancet tarafından yakın zamanda yapılan bir araştırma incelenen sekiz LEZ bölgesinden beşinde kalp ve dolaşım sorunlarında azalma görüldüğünü ortaya koyuyor.
Örneğin Londra’da programın hayata geçirildiği 2019'dan bu yana düşük emisyon bölgesindeki havada zararlı partikül maddede yüzde 19'luk bir düşüş yaşandı. Bunu göz önünde bulunduran Avrupa, 2025 yılına kadar 500'den fazla yeni LEZ bölgesi ile bu konsepti benimsemek üzere.
