Wiosną 2022 r. podczas spotkań z wyborcami J. Kaczyński, pod wypływem tragicznych doniesień z Ukrainy, zadeklarował publicznie, że Polska nie dopuści do tego, aby chociaż centymetr polskiej ziemi znalazł się pod okupacją rosyjską...

Zakładając, że stoimy dość blisko bezpośredniej konfrontacji USA-Chiny (a być może jesteśmy już w jej trakcie) przeanalizujmy, które z powyższych doświadczeń historycznych (poprzednia część) mogą pokrywać się ze współczesną sytuacją, a które są całkowicie inne...

Coraz większa zmienność i nieprzewidywalność rozwoju sytuacji w Europie i świecie oraz postępująca niestabilność współczesnych systemów bezpieczeństwa powodują, żeponownie coraz większym wyzwaniem dla bezpieczeństwa Polski staje się zdolność do samodzielnej analizy i oceny sytuacji oraz użycia siły w obronie swoich interesów narodowych...

Wszystko się zmieniło, kiedy w pewien mroźny styczniowy wieczór przybył posłaniec ze ściśle tajną i jeszcze pilniejszą depeszą...

Wtedy stało się wszystko. Te kilkadziesiąt lat, druga połowa XVIII wieku, było jak ustalenie reguł gry i ustawienie figur na planszy. W głowach filozofów decydowało się wówczas, kim jest człowiek. Encyklopedystów – czym jest wiedza. Polityków – jak daleko można się posunąć...

W międzyczasie na pozycję światowego lidera rynku samochodów elektrycznych wybiły się Chiny. Produkcja pojazdów elektrycznych w Chinach jest największa na świecie i stanowi około 57,4% światowej produkcji w tym segmencie rynku.

Kiedy wraz z pierwszym użyciem broni atomowej, a następnie rozpoczęciem zimnej wojny w Stanach Zjednoczonych rozpoczęła się dyskusja na temat sposobów niedopuszczenia do wybuchu kolejnej wielkiej wojny, podstawowym narzędziem, z którego zdecydowały się skorzystać amerykańskie elity decyzyjne, było odstraszanie...

Informacja (czyli szeroko pojęte dane), chociaż zawsze była ważna, w nowej koncepcji nabiera jeszcze większej wagi i staje się równie istotna co amunicja, a w niektórych okolicznościach może być nawet ważniejsza...

Idea pociągu unoszącego się nad torami nie jest nowa. Pierwszy patent dotyczący pojazdu poruszającego się na poduszce magnetycznej pojawił się w 1902 r. i został złożony przez Alberta Albertsona...

W ciągu ostatnich lat można zauważyć wzrost aktywności w badaniach Księżyca. Szereg państw próbowało i próbuje umieścić tam swoje sondy. Przykładowo 12 kwietnia 2019 r. o powierzchnię Księżyca rozbił się izraelski lądownik Beresheet, który – co ciekawe – powstał w prywatnej firmie...

Grudzień 2024 roku. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Warszawa, Aleje Ujazdowskie. Kilka dni przed Wigilią. Godzina pierwsza w nocy. Odchodzący prezydent Stanów Zjednoczonych próbuje się dodzwonić do premiera RP. Pragnie go poinformować, że wybuchła wojna na zachodnim Pacyfiku...

Czystki przeprowadzone przez Xi Jinpinga w szeregach ważnych urzędników administracji państwowej Chin oraz wysokich dowódców PLA przeprowadzone w sierpniu tego roku są szeroko komentowane przez międzynarodowych obserwatorów sceny politycznej Państwa Środka...

Trwający konflikt na Ukrainie jest szeroko komentowany przez wszystkie ośrodki zajmujące się tematyką wojska i wojny. Wyciągane wnioski i formułowane tezy są szeroko dyskutowane, a światowe ośrodki analityczne próbują przedstawić obraz przebiegu przyszłej wojny pomiędzy równorzędnymi konkurentamiTrwający konflikt na Ukrainie jest szeroko komentowany przez wszystkie ośrodki zajmujące się tematyką wojska i wojny. Wyciągane wnioski i formułowane tezy są szeroko dyskutowane, a światowe ośrodki analityczne próbują przedstawić obraz przebiegu przyszłej wojny pomiędzy równorzędnymi konkurentami...

W S&F poświęcamy dużo uwagi nowościom w świecie techniki, z naciskiem na podbój kosmosu. W ciągu ostatnich lat obserwowaliśmy wiele wydarzeń związanych z branżą New Space, a zwłaszcza z tak ambitnymi wizjonerami jak Elon Musk...

W 1954 roku Naczelny Dowódca Szwedzkich Sił Zbrojnych przedstawił raport, w którym wskazywał, że Szwecja powinna pozyskać broń jądrową w celu utrzymania swojej polityki neutralności...

Muszę przyznać, że szczególnie na kanwie najpoważniejszego potencjalnie z tych wydarzeń – pojawienia się na Białorusi kilku tysięcy najemników Grupy Wagnera – zadziwia mnie nieznośna lekkość, z którą te sygnały ostrzegawcze są przyjmowane przez część przynajmniej polskiego społeczeństwa...

Chińskie wojsko, Armia Ludowo-Wyzwoleńcza (People’s Liberation Army, PLA), stopniowo zwiększa swoją presję na Tajwan, co spotyka się z rosnącym zaniepokojeniem na Tajwanie i w Stanach Zjednoczonych...

W ostatnim czasie media na świecie opublikowały sensacyjne doniesienia o zespole południowokoreańskich naukowców, którzy prawdopodobnie stworzyli sprawnie działający i relatywnie łatwy w uzyskaniu nadprzewodnik...

Czy Stany Zjednoczone właściwie zarządzają eskalacją podczas wojny na Ukrainie? I czy jeden z najczęściej powtarzanych zarzutów wobec wspomagających Ukrainę Amerykanów, a mianowicie o ich opieszałość i przesadną ostrożność w dostarczaniu uzbrojenia, jest uzasadniony, gdy weźmie się pod uwagę interesy i cele USA – a nie interesy i cele Ukrainy czy nawet Polski?

W ostatnich tygodniach nie tylko w Unii Europejskiej dokonuje się określanie ram, w jakich przyjdzie funkcjonować branży sztucznej inteligencji. Także Chiny, światowy lider w dziedzinie rozwoju sztucznej inteligencji, postanowiły uporządkować zasady w tym niesłychanie szybko zmieniającym się przemyśle...

Przypominam ostatni, fikcyjny rozdział książki pt. "Wojna w kosmosie. Przełom w geopolityce". W sam raz na wakacje w roku 2023. Bardzo dużo się dzieje w temacie...

Estonia zaraz po zakończeniu I wojny światowej i deklaracji niepodległości 24 lutego 1918 r. przystępuje do tworzenia pierwszej zbrojnej organizacji pod nazwą Obywatelska Organizacja Obronna (Omakaitse)...

W niniejszej części kontynuujemy przegląd wybranych wątków związanych z rosyjskimi nalotami na Ukrainę dokonywanymi za pomocą aerobalistycznych i skrzydlatych pocisków manewrujących...

Jednym z głównych narzędzi wojennych używanych przez Rosjan od początku agresji na Ukrainę w lutym 2022 r. są zmasowane naloty za pomocą skrzydlatych i aerobalistycznych pocisków dalekiego zasięgu...

Sankcje ekonomiczne jako nowoczesny instrument wpływania na politykę państw pojawiły się na dobre sto lat temu...

Sankcje ekonomiczne jako nowoczesny instrument wpływania na politykę państw pojawiły się na dobre sto lat temu...

Władimir Kuliszow dowodzący rosyjską strażą ochrony wybrzeża, służbą będącą częścią FSB, poinformował o podpisaniu memorandum o współpracy z chińskimi siłami odpowiadającymi za ochronę granicy...

Niedawno opublikowaliśmy artykuł dotyczący przygotowań bezzałogowego prototypu Starshipa do pierwszego lotu w kosmos. Tym razem skupię się na projektowanej odmianie Starshipa przeznaczonej do lądowania na Księżycu...

Ołeksij Honczarenko, deputowany Rady Najwyższej Ukrainy, stwierdził w rozmowie z „Rzeczpospolitą”, że według niego relacje polsko-ukraińskie zmierzają w kierunku sojuszu wojskowego...

Nie milkną echa zeszłotygodniowej wizyty Xi Jinpinga w Moskwie. Kiedy wydawało się, że na temat przebiegu spotkania i (nikłych) jego efektów wypowiedzieli się wszyscy eksperci, a analitycy zakończyli prace nad swoimi raportami, temat relacji rosyjsko-chińskich na nowo rozgrzał Władimir Putin...

W poniedziałek 13 marca zakończyło się doroczne zgromadzenie OZPL (Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych) oraz Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej Chin...

Przywódca Chin Xi Jinping był w tym tygodniu z wizytą w Moskwie. Rozmawiał z Władimirem Putinem. Odniósł się do wojny na Ukrainie...

Wpływ na podejmowanie decyzji o powiększeniu rodziny ma mnóstwo czynników – wiek i stan zdrowia przyszłych rodziców, relacje z partnerem, sytuacja materialna, uwarunkowania kulturowe, dostępność infrastruktury służącej rodzinom, pomoc socjalna ze strony państwa i wiele innych...

Znów zaskakują nas nowe doniesienia o zastosowaniu w działaniach wojennych w konflikcie ukraińskim sprzętu bojowego w sposób niekonwencjonalny...

Ta wojna zapisała się w historii jako konflikt, który obie strony uważają za wygrany...

Do napisania poniższego artykułu zainspirowała mnie ponowna lektura książki Leszka Moczulskiego „Geopolityka” z 1999 roku, w szczególności fragment o cyklach Modelskiego...

Do napisania tego artykułu zmusiło mnie baczne obserwowanie bieżących wydarzeń dotyczących bezpieczeństwa opisywanych na łamach S&F i na Twitterze...

Potrzeba napisania poniższego tekstu powstała na skutek analizy wydarzeń sprzed dwóch tygodni. Inspiracją był przede wszystkim przebieg spotkania grupy B-9 w Warszawie i wydane w jego trakcie komunikaty, jak również przesłanie płynące z wizyty Joe Bidena w Kijowie...

Rywalizacja o podbój Inflant zaowocowała tzw. I wojną północną lub inaczej wojną siedmioletnią 1563–1570. Był to początek długoletnich zmagań w tym regionie...

17 lutego rozpoczęła się Monachijska Konferencja Bezpieczeństwa (MSC) – a więc ciesząca się największym chyba prestiżem konferencja poświęcona bezpieczeństwu narodowemu na świecie...

Niezależnie od tego, czy mówimy o rakiecie aerobalistycznej 9M723 czy o skrzydlatych pociskach 9M728/9M729 (bazujących w dużej mierze na słynnym z konfliktu ukraińskiego pocisku Kalibr), trzeba wziąć pod uwagę, że ich zasięg pokrywa Polskę, a być może też dużą część Europy...

Pisząc niniejszy esej, przyjąłem dwa istotne założenia. Po pierwsze – człowiek nieustannie dąży do asymetrii (budowania przewag). Po drugie – kapitał ma narodowość...

Od kilkunastu lat media informują nas o zagrożeniu z powodu rosyjskich wyrzutni pocisków Iskander. Są one niekiedy przedstawiane jako broń zdolna razić cele w całej Europie...

Nic nie wskazuje na to, aby trwająca od roku wojna na Ukrainie miała się szybko zakończyć. Wygląda raczej na to, że wojna nie osiągnęła jeszcze apogeum...

Pierwszego marca 2018 r. prezydent Putin ogłosił, że Rosja prowadzi zaawansowane prace nad innowacyjnymi systemami uzbrojenia, wśród których wymienił podwodne i latające obiekty o napędzie atomowym (i tym samym o nieograniczonym zasięgu)...

Historia oddziałów najemnych, obecnie znanych pod angielskojęzycznym skrótem PMC (Private Military Companies) jest prawdopodobnie tak długa jak historia konfliktów zbrojnych...

Ostatnio na łamach Strategy&Future Krzysztof Uchnast rzetelnie opisał polski imposybilizm w kwestii budowy elektrowni jądrowej. Chciałbym do tej analizy dodać szerszą perspektywę...

Niedawno opublikowany w S&F artykuł Marka Budzisza dotyczył raportu brytyjskiej organizacji RUSI na temat działań powietrznych podczas obecnego konfliktu ukraińskiego [1] [2]. Niniejszy artykuł do pewnego stopnia można potraktować jako jego uzupełnienie...

Prawdziwe, dogłębne reformy odbywają się w momencie, kiedy nie ma już innego wyjścia i dany podmiot stoi przed alternatywą...

Oprócz „partii wojny” w rosyjskim establishmencie ukształtował się również drugi nurt, znacznie bardziej amorficzny, niezorganizowany...

Najlepszym przykładem zachodzących zmian jest analiza kroków podejmowanych w ubiegłym roku przez Siergieja Kirijenkę, kierującego w administracji Kremla blokiem politycznym...

Rozpoczęty w 2017 r. przez administrację Donalda Trumpa program Artemis zakłada powrót do eksploracji Księżyca w pierwszych dekadach XXI w...

Wielu ekspertów jest zdania, że ten rok będzie w dziejach Federacji Rosyjskiej przełomowy...

Zespół S&F zajmuje się sprawami szeroko pojętego bezpieczeństwa międzynarodowego. W skład takich zagadnień wchodzi m.in. wiedza z zakresu wojskowości, historii oraz infrastruktury transportowo-logistycznej, której pochodną są zdolności tzw. connectivity danego państwa...

Gdy w kosmosie pojawił się Sputnik, koszt wyniesienie kilograma cargo na orbitę okołoziemską był dosłownie niebotyczny...

W czerwcu zaatakowano niektóre z rosyjskich platform gazowych mniej więcej w połowie drogi między Krymem a Wyspą Wężową, co niewątpliwie było spowodowane spadkiem możliwości obrony przeciwlotniczej tego obszaru...

Dyskusja trwa również na Białorusi, czego dowodem jest raport napisany przez Arsena Sivitskiego i Jurija Tsarika z Center for Strategic and Foreign Policy Studies...

Dnia 27 marca siły specjalne Floty Czarnomorskiej prawdopodobnie zatopiły w delcie Dunaju mały okręt rozpoznawczy Perejasław typu 1824B Ugłomier...

Mimo ogromnej pomocy wojskowej, gospodarczej, socjalnej i finansowej z Zachodu ukraińska gospodarka i sytuacja społeczna będą się pogarszać...

Od 24 lutego 2022 r. jesteśmy świadkami wojny toczącej się na Ukrainie. Działania morskie mają w tym konflikcie względem walk na lądzie charakter uboczny, aczkolwiek w niektórych wypadkach dochodziło do spektakularnych wydarzeń mocno na dodatek nagłaśnianych...

Niezapowiedziana wizyta w Mińsku Siergieja Szojgu, która miała miejsce 3 grudnia, dzień po rozmowie Łukaszenki z Putinem, jeszcze ożywiła spekulacje na temat tego, że zbliżają się istotne zmiany...

Wraz ze zbliżaniem się końca wojny na Ukrainie Białoruś czekają z pewnością zmiany o charakterze tektonicznym...

W niniejszej części przedstawimy dalsze prace nad statkiem kosmicznym Starship, w tym jego próbne loty na większe wysokości, które jednak nie są jeszcze lotami kosmicznymi...

NPR prezentuje strategie odstraszania dostosowane do zdolności konkretnych rywali. W przypadku Chin, których zdolności „będą rosnąć w najbliższych latach”...

Od początku pandemii w Chinach doszło do kilku fal masowych wybuchów gniewu w sieci, szczególnie w związku ze śmiercią doktora Li Wenlianga...

Wraz z opisaną już na łamach Strategy&Future National Defense Strategy Pentagon opublikował także Nuclear Posture Review, a więc dokument przedstawiający założenia strategii, doktryny deklaratywnej oraz zdolności Stanów Zjednoczonych w zakresie broni jądrowej...

W ramach cyklu analiz poświęconych tematyce Urban Warfare w niniejszym tekście spróbujemy przyjrzeć się bliżej tematyce zastosowania bezzałogowych aparatów/dronów...

Podbój kosmosu towarzyszy ludzkości już od kilku dekad, lecz wysłanie w kosmos nawet najmniejszego ładunku nadal jest niezwykle drogie...

Zasadniczą część wystąpienia stanowi również wizja tego, jak nowy, bardziej sprawiedliwy i wolny, system międzynarodowy skonstruować...

Władimir Putin postanowił zostać akuszerem nowego porządku międzynarodowego – jednak aby to się stało, musiał najpierw zabić ten istniejący...

Czytając sprawozdania dotyczące zakończonego XX kongresu KPCh, mam wrażenie, że choć kadrowo wyjaśniło się wszystko, to o samym kierunku, w którym będą szły Chin w najbliższych miesiącach, mówić jest niezwykle trudno...

W niedzielę 16 października rozpoczął się w pekińskiej Wielkiej Hali Ludowej XX zjazd Komunistycznej Partii Chin...

Jeszcze przed rozpoczęciem całej operacji generał Ben Hodges, były dowódca sił NATO w Europie, mówił w rozmowie z ukraińskim portalem NV, że jego zdaniem Rosja w obecnej wojnie osiągnęła już „punkt kulminacyjny”, a przebieg wydarzeń pozwala tę diagnozę potwierdzić...

Hugh White, profesor studiów strategicznych australijskiego uniwersytetu narodowego udzielił wywiadu, w którym poruszył między innymi problem tego, jak przebiega debata publiczna nad przyszłością miejsca Australii...

W ciągu ostatnich kilkunastu, kilkudziesięciu godzin w kilku źródłach pojawiły się informacje, że prezydent Xi został rzekomo usunięty w wyniku zamachu stanu...

W obliczu zbliżającego się XX Kongresu Narodowego Komunistycznej Partii Chin i decyzji Hongkongu, Japonii i Tajwanu, które ogłosiły, że w najbliższych tygodniach złagodzą przepisy związane z COVID-19 dotyczące kwarantanny...

Na początku września zespół S&F po raz kolejny był obecny na MSPO w Kielcach. Tegoroczne wydanie tej imprezy miało szczególny wydźwięk ze względu na toczącą się wojnę na Ukrainie...

W czwartek Emmanuel Macron wygłosił kolejne z tego rodzaju wystąpień, przemawiając tym razem do członków francuskiego korpusu dyplomatycznego...

W roku 110 r. p.n.e. po rozbiciu armii rzymskiej w Numidii (dzisiaj mniej więcej tereny płn. Tunezji i Maroka) w czasie wojny jugurtyńskiej Rzym zostaje zmuszony do podpisania upokarzającego pokoju...

Istnieje przysłowie, że żeby rozśmieszyć Boga, należy Mu opowiedzieć o swoich planach. W poniedziałek kanclerz Niemiec Olaf Scholz z właściwym sobie rozmachem postanowił jednak opowiedzieć o swoich planach...

Sztuczna inteligencja (Artificial Intelligence, AI) w różnej postaci coraz szerzej wchodzi do naszej rzeczywistości. Niewątpliwie znajdzie coraz szersze zastosowanie zarówno w sferze cywilnej, jak i militarnej. W niniejszym artykule przedstawimy pokrótce kilka wybranych publikacji polskojęzycznych dotyczących AI...

Od kilku miesięcy stale śledzimy doniesienia z walk na Ukrainie. Co zdumiewające, mimo dużej przewagi lotnictwo rosyjskie nadal nie panuje całkowicie nad ukraińskim niebem ani nie wyeliminowało z walki lotnictwa ukraińskiego...

W 1976 r. PRL zakupiła następcę Su-7 w postaci opracowanego na jego bazie samolotu o zmiennej geometrii skrzydeł Su-20. Była to eksportowa odmiana samolotu Su-17M...

Na początku lat 60. rząd PRL podjął decyzję o zakupie wyspecjalizowanych nosicieli broni jądrowej nowego typu...

Broń nuklearna była jednym z podstawowych narzędzi, na podstawie których tworzono doktryny wojenne w epoce zimnej wojny...

Jak szybki postęp w rozwoju technologii związanych ze sztuczną inteligencją (AI, Artificial Intelligence) oraz uczeniem maszynowym (ML, Machine Learning) może wpływać na zdolności i zastosowanie siły militarnej?

Zarówno nieustanny wyścig o dominację, a co za tym idzie konieczność zdobywania informacji, jak i próby przeciwdziałania temu spowodowały, że współczesne pole walki jest niezwykle nasycone wszelkiego rodzaju sensorami...

Rozpętana przez Rosję wojna na Ukrainie stanowi najpoważniejsze wyzwanie rzucone Stanom Zjednoczonym od końca zimnej wojny...

W kontekście postawy Niemiec wobec wojny (która będzie tym wyraźniejsza, im dłużej wojna będzie trwać i im bliżej będzie zimy w Europie) warto przypomnieć, że są dwie metody analizy spraw międzynarodowych...

W niniejszej części artykułu przedstawimy kolejnych kilka wydarzeń z historii firmy SpaceX...

Wówczas, jak napisał Kułeba, Rosjanie zostaną zmuszeni do dokonania wyboru: albo obrona strategicznie ważnych dla nich zdobyczy na południu, albo utrzymanie pozycji w Donbasie...

Przebieg II wojny ukraińskiej, a zwłaszcza skuteczny opór Ukraińców, skłania niektórych do marzeń do restytucji Rzeczypospolitej Obojga Narodów (rzecz jasna z Polską na czele)...

Większość z piszących dla S&F analityków i komentatorów deklaruje przynależność do tzw. realistycznej szkoły myślenia, co w kontekście politologicznym oznacza – w opisie i ocenie rzeczywistości oraz postulowanej polityki – przyjmowanie prymatu siły...

Agresja Rosji na Ukrainę, która spowodowała postępującą izolację Federacji Rosyjskiej, niesie ze sobą dalekosiężne konsekwencje geostrategiczne, które nie są dostrzegane w bieżących komentarzach analitycznych dotyczących tego konfliktu...

Gruntowne opisanie tego zagadnienia na przykładzie Polski nie stanowi, niestety, wyzwania z racji dość oczywistego charakteru opisywanej problematyki...

Jako realiści mamy tendencję do postrzegania polityki międzynarodowej w kategoriach rywalizacji o zasoby, ze szczególnym uwzględnieniem hard power – geografii, wojskowości, gospodarki...

W poprzedniej części artykułu pisałem, że najbardziej obecnie prawdopodobnym scenariuszem wojny na Ukrainie jest jej zamrożenie, najpewniej w wyniku, wyczerpywania się potencjałów obydwy stron...

Załóżmy, że po zakończeniu wojny w Ukrainie, a wojna ta może trwać kolejne miesiące lub lata, kraje przestrzeni bałtycko-czarnomorskiej, Polska, Ukraina, Białoruś, uzyskają niezależność polityczną...

Ateny leżą w Attyce, która zasadniczo leży nad Morzem Egejskim, ale – choć może to się wydać dziwne – nie jest z nich daleko do wybrzeża Morza Jońskiego, które niby leży po drugiej stronie Grecji, ale wżyna się Zatoką Koryncką głęboko w masy lądowe, oddzielając Peloponez od Grecji kontynentalnej...

Do zbudowania silnej Polski niezbędna jest świadomość zarówno szans, jak i zagrożeń, łącznie z historycznymi ograniczeniami, którym nasz kraj w pewnym stopniu nadal ulega...

Co się dzieje w Chinach? Czy tam jest inny COVID niż u nas, skoro ten temat jest non stop w czołówce najważniejszych wydarzeń z Chin, podczas gdy u nas spadł z agendy?

Całokształt wszelkich dokonań, sposobów zachowania i formy wzajemnych relacji międzyludzkich zwykliśmy nazywać słowem „kultura”. Ma ono nieco szerszy zakres od pojęcia „cywilizacja”, choć obszary znaczeniowe silnie się pokrywają...

Major Serhij Wołyna, dowódca oddziałów ukraińskich w oblężonym Mariupolu, napisał w zeszły czwartek na Twitterze apel do najbogatszego człowieka świata, szefa SpaceX, Elona Muska...

Mija pół roku od momentu, gdy przedstawiliśmy w Warszawie projekt Armii Nowego Wzoru. Niemal dwa lata minęły już z kolei od wyborów na Białorusi i następujących po nich protestów, kiedy to poczuliśmy – jak najbardziej dosłownie – że porządek międzynarodowy, który i tak funkcjonował już de facto tylko siłą rozpędu, dezintegruje się na naszych oczach...

Wobec wojny toczącej się na Ukrainie oraz wielu analiz i tekstów odnoszących się do skutecznych operacji wojskowych prowadzonych przez Siły Zbrojne Ukrainy, w tym ukraińskie siły specjalne, warto zadać sobie pytanie, jak można pozycjonować wzrost znaczenia Sił Zbrojnych RP...

W czasie Świąt Wielkanocnych naprowadził mnie na ten wiersz Czesława Miłosza profesor Andrzej Nowak w swojej najnowszej książce w rozdziale opisującym zależność Polski od imperium sowieckiego po II wojnie światowej...

Projekt Strategia Demograficzna 2040 zaprezentowany przez MRPiPS ma być odpowiedzią na wyzwania demograficzne, przed którymi stoi Polska. Przypomnijmy – pod względem współczynnika dzietności nasz kraj znajduje się na 215. miejscu wśród 227 terytoriów na świecie...

Z pomocą zachodnich sojuszników siły zbrojne Ukrainy zdołały zniszczyć okręt flagowy rosyjskiej Floty Czarnomorskiej – krążownik Moskwa (lub – jak nazywała go Rosja – „giganta zimnej wojny”). Było to wydarzenie prawdziwie historyczne...

Ostanie wystąpienie rzecznika prasowego tzw. państwa islamskiego Abu Omara al-Muhjira cytowane przez hiszpański dziennik „El Español” skłania do poważnej refleksji, również w kontekście konfliktu na Ukrainie...

W tym tekście przyjrzymy się temu, w taki sposób państwa korzystają z owoców pracy ludzi – czy to w postaci zbieranych podatków, rekruta w armii, innowacyjnych wynalazków, czy tworzenia sieci powiązań w łańcuchach wartości. Czyli w skrócie – dlaczego demografia ma znaczenie...

Firma Space Exploration Technologies Corporation (znana szerzej jako SpaceX) z siedzibą w Hawthorne w Kalifornii została założona w 2002 r. przez Elona Muska w celu wdrażania innowacyjnych technologii w przemyśle kosmicznym służących znacznemu zmniejszeniu kosztów transportu kosmicznego...

Około 100 lat temu na wyposażenie sił zbrojnych kilku państw świata zaczęły wchodzić samoloty. Początkowo traktowano je z przymrużeniem oka i uważano za ciekawostkę, która ewentualnie może wspomagać wojska naziemne w zakresie obserwacji...

Wraz z wojną na Ukrainie kończy się stabilny ład międzynarodowy...

David Beasley, szef ONZ-owskiego programu żywnościowego, ostrzegł, jak informuje tygodnik „Time”, że przedłużająca się wojna na Ukrainie wywoła efekt, który określić można mianem „katastrofy na szczycie piramidy katastrof”...

W swoim przemówieniu noworocznym prezydent Finlandii, Sauli Niinistö  zasugerował, że polityka międzynarodowa znajduje się w fazie gwałtownych przemian, „okres pozimnowojenny zdecydowanie dobiegł końca (…) a charakterystyczne cechy nowego porządku dopiero zaczynają się zarysowywać”...

Program pozyskania trzech wielozadaniowych fregat rakietowych (tzw. okrętów obrony wybrzeża) o wyporności nie mniejszej niż 1900 ton pod kryptonimem Miecznik od 2013 r. wzbudzał duże emocje w polskim środowisku wojskowym...

W niniejszej części artykułu przedstawione zostały projekty oraz ewentualne prototypy samolotów kosmicznych wielokrotnego użytku, które były rozwijane na przełomie XX i XXI w. lub są rozwijane obecnie (zwłaszcza w Chinach)...

Siły zbrojne, które nie odnosiły w przeszłości znaczących sukcesów wojskowych, mają większe szanse, by nie przegapić momentu, gdy zaczyna się proces końca cyklu przydatności broni. Przeszłe wojny stwarzają iluzję, że konkretne technologie zawsze będą skuteczne...

W nocy z 23 na 24 lutego 2022 roku wszystko wydawało się iść po myśli Putina. Jednocześnie bieg wypadków przypominał najgorszy senny koszmar Halforda Mackindera...

Dzisiejszy przemysł wysokich technologii jest zglobalizowany na bezprecedensową wcześniej skalę. Tysiące małych, średnich oraz ogromnych przedsiębiorstw są mocno wpięte w delikatne i niemiłosiernie złożone łańcuchy dostaw...

Inwazja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę trwa już 10. dobę. Codziennie docierają do nas nowe, coraz bardziej drastyczne informacje dotyczące prowadzonych walk i bombardowań. Jednakże konflikt nie sprowadza się wyłącznie do wymiaru kinetycznego, starć w domenie powietrznej, lądowej czy morskiej...

Wess Mitchell, który w administracji prezydenta Donalda Trumpa odpowiadał za relacje z naszym regionem, przygotował dla Office of Net Assessment w Pentagonie esej...

Z punktu widzenia relacji sił i środków na wschodniej flance NATO to, co się obecnie dzieje w związku z przerzutem rosyjskich sił zbrojnych ze Wschodniego Okręgu Wojskowego, ma fundamentalne znaczenie...

Infrastruktura kosmiczna musi być zaprojektowana, finansowana, wynoszona na orbity, utrzymywana i obsługiwana przez potęgę kosmiczną...

Wczorajsze (14 lutego) spotkanie Władimira Putina z Sergiejem Ławrowem i Sergiejem Szojgu w trakcie którego rosyjski prezydent odbierał meldunki o stanie rozmów z kolektywnym Zachodem...

Napoleona zapytano kiedyś, co jest potrzebne do prowadzenia wojen. Odpowiedział, że są to tylko trzy rzeczy...

W ciągu ostatnich kilku lat obserwujemy rozwój prywatnej gałęzi statków kosmicznych znanej ogólnie jako New Space...

Chiński Internet z uwagą przygląda się sytuacji za naszą wschodnią granicą. Podobnie jak my, ocenia, że sytuacja między Rosją a Ukrainą staje się coraz bardziej napięta...

Krajem, który w polskiej psychice narodowej występuje jako odwieczny sojusznik Polski, jest Francja. Do Francji mamy stosunek emocjonalny, czy to myśląc o niej w kontekście Napoleona i pani Walewskiej, czy wielopokoleniowej emigracji, czy „Kultury” Giedroycia...

Jaki jest potencjał rosyjskich sił zbrojnych i ich możliwości w zakresie projekcji siły? Jakie i dla kogo zagrożenie stwarza rosyjska polityka w której odwoływanie się do argumentu siły w tym i wojskowej nie słabnie, a nawet w ostatnim czasie rośnie...

Moją największą pasją jest lotnictwo, lecz co jakiś czas sięgam także po literaturę o innej tematyce, tym bardziej, że bezpieczeństwo międzynarodowe jest dziedziną mocno interdyscyplinarną...

Był miły czerwcowy wieczór. Liczący dwadzieścia sześć lat sierżant John Anderson, pilot Wellingtona R-1379 KO B, zakończył przegląd samolotu i powrócił do rejonu zakwaterowania...

Spoglądając na naszą historię, widzimy, jak od jej początków byliśmy związani z dorzeczem Dniestru i Dniepru. Pierwszy na Rusi Czerwonej był Bolesław Chrobry. Po rozpadzie dzielnicowym to Kazimierz Wielki odzyskał Dniestr...

W niniejszym artykule przyjrzymy się książce wydanej w 1999 r. przez wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej w Warszawie (sygnatura AON 5176/99). Jej autorem jest były już (obecnie emerytowany) profesor tej uczelni Wojciech Michalak...

W 1492 roku, Krzysztof Kolumb dopłynął do nowego kontynentu, uruchamiając tym samym procesy, które miały dać początek wielkim europejskim imperiom morskim...

Strategy&Future od momentu swego powstania w dziesiątkach wystąpień, artykułów, wywiadów, książek formułuje kluczowe naszym zdaniem, z punktu widzenia Polski, przesłanie...

Celem przewodnim działania Strategy&Future jest troska o dobro Polski i możliwie najwyższy poziom życia obecnych i przyszłych pokoleń Polaków. Ostatnio skupiamy się w dużej mierze na aspektach związanych z obronnością i armią, choć nie zapominamy, że podstawą istnienia silnego państwa i jego wszelkich służb (w tym armii) jest silna gospodarka...

Brexit przy obecnej umowie prawdopodobnie nie okaże się opłacalnym krokiem. Jest jednak jeden problem – nie musi nim być, żeby zagrozić istnieniu Unii Europejskiej...

Wobec szybko zmieniającej się rzeczywistości międzynarodowej nawet uważnemu obserwatorowi umknąć mogą istotne szczegóły...

W ocenie postępowania innych ludzi lub narodów często popada się w błąd automatycznego przypisywania drugiej stronie intencji i zachowań podobnych do naszych...

Dyskusja na temat propozycji rozbudowy naszych sił zbrojnych do liczebności 250 tys. żołnierzy i oficerów sformułowana niedawno przez ministra Błaszczaka spowodowała zwrócenie uwagi polskiej opinii publicznej na systemy obrony krajów skandynawskich...

Strategy&Future od momentu swego powstania w dziesiątkach wystąpień, artykułów, wywiadów, książek formułuje kluczowe, naszym zdaniem, z punktu widzenia Polski, przesłanie. Uważamy, że zmienia się właśnie, na naszą niekorzyść, koniunktura geostrategiczna...

Bardzo zastanawiające jest, z jakim spokojem opinia publiczna przyjęła wypowiedzi najważniejszego polityka w kraju na temat realnej możliwości wybuchu wojny z Rosją (i Białorusią)...

Urządzenia zawierające w sobie cyfrowe układy scalone w ciągu kilkudziesięciu lat zdominowały właściwie wszystkie sfery naszego życia. Nie będzie przesadą powiedzenie, że układy scalone w naszych smartfonach, komputerach osobistych, samochodach, urządzeniach AGD i RTV, serwerach, liniach produkcyjnych są cyfrowym mózgiem świata pierwszych dekad XXI wieku...

Lotnictwo jest moją największą pasją i od najmłodszych lat regularnie sięgam po związaną z nim literaturę. Najbardziej cenię takie publikacje, które nie tylko przedstawiają wiedzę z zakresu awiacji, ale także skłaniają do przemyśleń o ogólnej sytuacji naszego państwa i świata...

Temat eseju brzmi bardzo buńczucznie, wręcz wart jest solidnej pracy naukowej, ale ja skupię się na własnych wspomnieniach i przeżyciach, i na tym, co widziałam i słyszałam wokół siebie...

W przygotowaniu wielkiej strategii Polski na nadchodzącą dekadę gospodarka morska może i powinna odgrywać istotną rolę...

W ostatnich dniach tematykę spraw międzynarodowych zdominowała informacja o zawiązaniu przez Australię, Stany Zjednoczone i Zjednoczone Królestwo trójstronnego porozumienia w zakresie bezpieczeństwa na Pacyfiku...

Prowadzenie wojny zawsze wymaga zaangażowania ludzi. Czy to są konflikty plemienne we wczesnym stadium ludzkości, czy współczesne wojny...

Przytoczone powyżej cytaty pochodzą z przesłuchania generała Nakasone przed Senacką Komisją Sił Zbrojnych USA z początku marca 2018 r., kiedy to jeszcze jako kandydat na szefa National Security Agency (NSA) oraz US Cyber Command (USCYBERCOM) odpowiadał na pytania senatorów...

We środę na stronie Białego Domu opublikowany został dokument będący wspólnym oświadczaniem premiera Wielkie Brytanii Borisa Johnsona, prezydenta USA Joe Bidena oraz, last but not least, premiera Australii Scotta Morrisona...

Kilka tygodni temu zostałem zaproszony do uczestnictwa w warsztatach (czy może raczej: kursie) projektowania gier wojennych skupiających się na wstępnej, hybrydowej formie konfliktu...

Bardzo często w naszych rozważaniach pada określenie: mapy mentalne. Stare mapy mentalne polityków albo społeczeństwa czy poszczególnych ludzi. Czasem wspominamy o mapach amerykańskich albo polskich elit. Innych narodowości też...

Wraz z zanikaniem konstruktu Europy Eurazja staje się coraz bardziej spójną przestrzenią. Superkontynent przekształca się w jeden płynny i zmienny, acz całościowy system...

Józef Teodor Konrad Korzeniowski. Joseph Conrad. Jeden z najpopularniejszych pisarzy anglojęzycznego świata, jeden z największych twórców polskich i europejskich...

Piątkowy wieczór na ulicy Deribasowskiej, reprezentacyjnym deptaku Odessy. Stoję obok centrum handlowego, prowadząc rozmowę z kolegami po angielsku...

15 sierpnia to nasze wielkie święto, jednak szczególnie jest to święto Wojska Polskiego. Setna rocznica w obecnym roku 2020 to wyjątkowo stosowny moment, żeby nie tylko pochylić się nad dokonaniami z przeszłości...

Walerij Karbalewicz, białoruski politolog, jest zdania, że kryzys emigracyjny z Litwą jest nie tylko na rękę Łukaszence, ale możemy mieć do czynienia z jego eskalacją...

Prezydent Stanów Zjednoczonych Joseph Biden jr lubuje się w podkreślaniu swoich irlandzkich korzeni. Jednym z elementów owego patriotycznego entourage’u jest cytowanie irlandzkiego poety przełomu XIX i XX wieku Williama Butlera Yeatsa...

Specjalnie napisałem ten tekst teraz, Polacy zbyt mało bowiem wiedzą o nieustannych ciągotach Zachodu do współpracy z Rosją w każdym jej (Rosji) wydaniu – oczywiście kosztem interesów Polski i państw naszego regionu...

Wycofanie wojsk amerykańskich z Afganistanu jest najnowszym ważnym wydarzeniem politycznym na świecie, które będzie miało głęboki wpływ na globalną geopolitykę...

W XXI wieku rozkład sił w Eurazji jest strukturalnie inny niż był przez ostatnie dwieście lat, gdy kształtowały się mapy mentalne naszych elit...

Skończyłam właśnie czytać świeżo wydaną książkę Marka Budzisza „Wszystko jest wojną. Rosyjska kultura strategiczna” i chciałam się podzielić moimi wrażeniami z tej lektury...

Zaprawdę była kiedyś Ameryka lądem nieograniczonych możliwości. Autor recenzowanej dzisiaj książki Edward Rowny urodził się w 1917 roku w Baltimore jako syn polskiego emigranta...

Tajwan i Krym mają wiele interesujących podobieństw, zarówno w kwestii znaczenia geopolitycznego oraz geostrategicznego dla Chin i Rosji, jak roli w historyczno-kulturowych narracjach tych krajów. Wygląda na to, że przywódcy obu państw są oddani idei „odzyskiwania ziem utraconych”...

Rosyjskie ośrodki badania opinii publicznej poinformowały o tym, że ranking popularności Jednej Rosji, partii władzy, po raz pierwszy spadł do poziomu poniżej 30%...

W Moskwie odbyła się dwudniowa Konferencja Bezpieczeństwa Międzynarodowego, w trakcie której oprócz Władimira Putina (przysłał wideo) przemawiali wszyscy najwyżej postawieni w rosyjskiej hierarchii władzy ludzie...

Miałem to szczęście, że zetknąłem się z Chinami na bardzo wczesnym etapie mojego dorosłego życia, jeszcze podczas studiów, kiedy zastanawiałem się, czym chcę się zajmować, gdzie być i co robić w życiu...

Specjalnie użyłem w tytule tego znanego angielskiego hasła, zapożyczonego z plakatów z ulic wojennego Londynu, służącego do podbudowania morale bombardowanych Brytyjczyków...

Aleksiej Puszkow, rosyjski senator i znany specjalista ds. polityki międzynarodowej, powiedział mediom, że „ukrytym celem” spotkania Biden – Putin w Genewie było dążenie strony amerykańskiej do wysondowania Moskwy w kwestiach ewentualnego zagrożenia nuklearnego...

Ósmego czerwca zaprezentowany został liczący 250 stron raport, będący rezultatem zarządzonego przez administrację Bidena w lutym przeglądu strategicznych łańcuchów dostaw amerykańskiego przemysłu...

Państwa dojrzewają tak samo jak ludzie...

Europa stanowi część „cywilizacji zachodniej”, do której, poza samą Europą, zwyczajowo zalicza się wszystkie jej (niestety, z reguły powstałe w wyniku gwałtu) „dzieci”: przede wszystkim Amerykę Północną, ze Stanami Zjednoczonymi w roli mocarstwa globalnego, oraz Łacińską, z rosnącą na znaczeniu w globalnej układance Brazylią, a także obszar Australii i Oceanii...

„Polska od morza do morza”. To hasło najczęściej kojarzone jest z XVI wiekiem i okresem największej potęgi Rzeczypospolitej...

Każdego lata – w sierpniu albo we wrześniu – nieuchronnie przychodzi taki moment, gdy pewnego upalnego dnia na horyzoncie zaczynają się zbierać ciężkie, ołowiane chmury...

Niniejszy esej nie ma charakteru stricte geopolitycznego, jednak poruszane w nim zagadnienia kulturowe z zakresu porównawczych studiów cywilizacji w naturalny sposób są z geopolityką powiązane...

Od strzelań artyleryjskich na poligonie w estońskim Tapa 4 maja oficjalnie rozpoczęły się coroczne manewry NATO o kryptonimie Defender...

W wymiarze wojskowym wycofanie się Amerykanów na zachodnią półkulę w ramach offshore balancing oznaczałoby redukcję w amerykańskim arsenale nuklearnym z jednoczesnym rozwojem tarczy antyrakietowej...

Pod koniec marca deputowani do Rady Najwyższej przegłosowali zniesienie moratorium, które wprowadzone zostało z powodu pandemii, na tzw. Wielką Prywatyzację...

Każda efektywna strategia wymaga rozumienia własnych ograniczeń, zarówno związanych z podstawami własnej potęgi, jak i istniejącymi zobowiązaniami mocarstwa...

Rywalizacja amerykańsko-chińska zaogniła dyskusję nad przekształceniem Unii Europejskiej w samodzielny podmiot geopolityczny, by stała się w nadchodzącym nowym ładzie graczem, a nie boiskiem...

„We’re a maritime nation – we’ve grown by the sea and live by it; if we lose command of it we starve” – mówili niegdyś Anglicy, a dziś Amerykanie. Nie jest więc dziełem przypadku, że to właśnie US Navy jest chlubą amerykańskich sił zbrojnych...

Wczoraj (22.04) rosyjski minister obrony Szojgu, przebywając na Krymie i obserwując trwające tam, na poligonie Opuk manewry, stwierdził „wykonanie zadań” i nakazał wycofanie zgormadzonych wojsk do „miejsc stałego rozmieszczenia”...

Przez lata z powiedzeniem „polski program kosmiczny” spotykałem się wyłącznie przy okazji żartów, najczęściej związanych ze skonstruowanym na szybko, dziwnym, często bezsensownym „wynalazkiem”...

Obserwowane w ostatnich dniach zaostrzenie sytuacji w Donbasie i na granicy z półwyspem Krymskim, które doprowadziło do znaczącego ożywienia dyplomacji państw NATO i Stanów Zjednoczonych...

W rozdziale „14 niewypowiedzianych punktów Pence’a” przedstawiłem oczekiwania, z jakimi Amerykanie pojawiają się nad Wisłą w drugiej połowie 2019 roku. Poniżej w punktach przedstawiam moje odpowiedzi dla wiceprezydenta Pence’a...

Bachantki, zwane również menadami, były czcicielkami i piewczyniami starożytnego kultu greckiego boga płodności, wina i wszelkiej rozpusty Dionizosa, zwanego też Bachusem...

War Vs Peace Missile Report #61

W lutym, podczas wirtualnego panelu zorganizowanego przez singapurski National University of Singapore, były premier Australii Kevin Rudd wyraził przekonanie, że kolejna dekada relacji chińsko-amerykańskich upłynie pod znakiem „życia na krawędzi”...

Russian new military aircraft deliveries, March 2020-February 2021

W grudniu ubiegłego roku miał się odbyć coroczny szczyt między Federacją Rosyjską a Indiami, na szczeblu liderów obydwu państw...

Życzyłbym sobie, by nasz kraj i nasi politycy byli w stanie tak samo o nas zadbać…

Nosiłem się z zamiarem napisania tych kilku zdań od jakiegoś czasu, obserwując zmieniającą się szybko scenę międzynarodową oraz towarzyszącą tym zmianom debatę publiczną w Polsce i za granicą. Zacznę jednak od serii pytań...

Zaledwie 90 kilometrów dzieli centrum Helsinek od centrum Tallinna, a to mniej niż z Łodzi do Warszawy. Drogę z Finlandii do Estonii przecina jednak Zatoka Fińska, która w najwęższym miejscu ma tylko 50 kilometrów. Nie powinno więc dziwić, że w głowach włodarzy obu stolic pojawiła się idea zbudowania podziemnego tunelu kolejowego na wzór 50-kilometrowego eurotunelu, który połączył niegdyś Francję i Wielką Brytanię...

Próbą złamania niemieckiej dynamiki była koncepcja operacyjna, którą możemy z perspektywy czasu nazwać WALKĄ O KONTROLOWANIE POLA BITWY...

Niedawny szum medialny powstały w wyniku doniesień na temat ćwiczeń dowódczo-sztabowych Zima-20 wywołał falę obrazowych, a przy tym często powierzchownych, porównań do kampanii polskiej 1939 roku...

Według opublikowanej przez POLITICO Pro notatki sporządzonej przez zastępcę sekretarza obrony USA Kathleen Hicks w Pentagonie rozpoczął się proces analizy decyzji dotyczących budżetu Departamentu Obrony na rok 2022...

W amerykańskich planach wojny z Chinami Australia odgrywa rolę bazy wypadowej do peryferyjnych operacji na Oceanie Indyjskim oraz w cieśninach indonezyjskich.

Warto zacząć od tego, że w przeciwieństwie do strategicznej broni jądrowej NSNW (czasami nazywana również taktyczną bronią jądrową, ang. tactical nuclear weapons; podczas zimnej wojny stosowano również określenie battlefield nuclear weapons, „bitewna” broń jądrowa) nigdy nie była objęta treścią żadnego porozumienia rozbrojeniowego...

Ernest Hemingway do dziś jawi się niczym mitologiczna postać literatury światowej: jowialny Amerykanin, wzór męskości, człowiek odważny, silny, niemal niezłomny; bokser, myśliwy, żeglarz, żołnierz i wreszcie pisarz...

Sytuacja polityczna w Afganistanie jest – pisząc eufemistycznie – skomplikowana. W lutym 2020 roku administracja prezydenta Donalda Trumpa podpisała dwustronne porozumienie z talibami...

Zwykliśmy myśleć, że skoro Księżyc jest na tyle blisko, iż bez problemu jesteśmy w stanie zaobserwować szczegóły na jego powierzchni, to również bezproblemowo możemy na niego dotrzeć, po czym stamtąd wrócić...

3 lutego Biały Dom poinformował, że administracja Joe Bidena zrealizowała zapowiedzi kampanijne i „bezwarunkowo” zgodziła się na wydłużenie na okres pięciu lat obowiązywania traktatu ograniczającego strategiczne zbrojenia jądrowej New START...

Od dłuższego czasu, sądzę, że od końca misji Apollo, kosmiczni entuzjaści są podzieleni na dwie grupy...

Tyle pojawiło się w przestrzeni publicznej stanowczych opinii, ba, nawet oskarżeń, po ostatnich ćwiczeniach Wojska Polskiego pod kryptonimem Zima...

W lipcu 2019 roku napisałem jeden ze swoich pierwszych w życiu felietonów pod tytułem „Z Solihull nad Wisłę i z powrotem” na temat łatwości podróżowania między Anglią a Warszawą...

Pod koniec II wieku p.n.e. dwa plemiona, Teutonów i Cymbrów, podjęły wędrówkę ku granicom republiki rzymskiej, hegemona świata śródziemnomorskiego. Kolejne klęski poniesione przez Rzymian i wtargnięcie barbarzyńców do Italii obnażyły słabość wewnętrzną republiki...

Od wielu lat w różnych mediach pojawiają się artykuły o rosnącej sile gospodarek krajów afrykańskich i ich ogromnym potencjale...

Andriej Kokoszin, rosyjski akademik, w przeszłości członek specjalnego zespołu naukowców powołanego za czasów ZSRR w celu opracowania „strategii asymetrycznej odpowiedzi” na inicjatywę gwiezdnych wojen ogłoszonych przez Ronalda Reagana w 1983 roku...

Jacek Bartosiak i Konrad Muzyka rozmawiają o wojsku rosyjskim i o tym, jak wyglądałaby przyszła wojna Rosji z Polską.

Aby ciało utrzymało się na orbicie okołoziemskiej, musi poruszać się z pierwszą prędkością kosmiczną wynoszącą V1=7,91 km/s. Nie ma znaczenia, czy jest to obiekt działający, jak na przykład satelita, czy coś drobnego, choćby odłamek lakieru...

Dwudziestego stycznia 2021 roku, wraz z wybiciem godziny 12:00 Joe Biden zostanie zaprzysiężony na urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych...

W przedmowie do "Pożegnania jesieni" stoi jak wół: "Babranie się w autorze a propos jego utworu jest niedyskretne, niestosowne, niedżentelmeńskie" – a jednak pisać o twórczości Witkacego, pomijając jego samego wydaje się być rzeczą niepoprawną...

Zaraz na początku nowego roku 2021 naszło mnie kilka refleksji. Stało się to po głośnej informacji o zawarciu ogólnego porozumienia handlowego pomiędzy Unią Europejską a Chinami...

Ostatnimi czasy pojawiło się wiele analiz dotyczących rozwoju techniki i taktyki wojskowej. Impulsem do ich przeprowadzenia był fakt wykorzystania dronów w konflikcie azerbejdżańsko-armeńskim...

Kilka osób wyraziło zainteresowanie, aby przybliżyć trochę zagadnienia związane z atakami sieciowymi w Internecie, w szczególności tyminastawionymina sparaliżowanie całej infrastruktury krajowej...

Obserwowałem białoruskie wydarzenia ostatniego roku uważnie. Interesowały mnie polityczne zapasy Aleksandra Łukaszenki z Moskwą, perspektywy demokratyzacji systemu, stan gospodarki i rosnące aspiracje wolnościowe Białorusinów. Jaki jest efekt białoruskich wydarzeń ostatnich miesięcy? Z pewnością wzmocniły się wpływy Moskwy, które jeszcze trudniej będzie w przyszłości podważyć...

W latach 1989–1991 strategiczna mapa Eurazji uległa fundamentalnej przemianie. Kraje Bloku Wschodniego, niegdyś odgrodzone żelazną kurtyną, ponownie otworzyły się na rynki międzynarodowe...

Rozmowa między ateńskimi posłami a rządzącą elitą miasta-państwa Melos, przeszła do historii, przede wszystkim jako jeden z pierwszych znanych w kulturze europejskiej opisów starcia dwóch zupełnie przeciwstawnych światopoglądów...

Stany Zjednoczone planują powrót na Księżyc, ale tym razem wygląda to poważniej i bardziej agresywnie niż kiedykolwiek...

Gdy piszę te słowa, przymusowe zamknięcia kolejnych sektorów gospodarki i ograniczenia funkcjonowania (sławne już lockdown’y) wywołane pandemią COVID-19, dewastują systemy gospodarcze w krajach rozwiniętego Zachodu (i coraz bardziej w Polsce)...

Wielka historia ma to do siebie, że jest taka właśnie:wielka. Rozległa, rozlana niczym ocean pomiędzy wydarzeniami o kolosalnym znaczeniu a tym, co stanowi o losie jednostki; pomiędzy losami i decyzjami milionów osób, setek wspólnot i organizacji...

Ten budynek od razu przyciąga uwagę. Czerwona cegła, nietuzinkowa XIX-wieczna fasada pośród jednostajnie nudnych sowieckich blokowisk. Z dawnej świetności pozostała już tylko nazwa Lange-Dziewulski, wyrysowana ciemniejszą cegłą nad ziejącymi pustką oknami...

Historię ojca amerykańskich sił powietrznych powinien znać każdy, kto chce mieć wpływ na własne środowisko. Generał Billy Mitchell poświęcił własną karierę, aby udowodnić otoczeniu, że marginalizowane siły powietrzne mają ogromny potencjał...

Po wielu latach wysokiego wzrostu gospodarczego Polska staje się krajem, do którego więcej osób imigruje, niż z niego wyjeżdża...

Francuska strategia nuklearna to kwestia mało znana w Polsce, a bardzo interesująca pod wieloma względami...

Polska Straż Graniczna musi przygotować się na nowe wyzwania, które czekają ją w następnych dekadach XXI w...

Strategy&Future prowadzi foresightowy projekt badawczy pod nazwą „Projekt 2030", dotyczący hipotetycznych kryzysów bezpieczeństwa międzynarodowego w obszarach strategicznego zainteresowania Polski...

I na tej ziemi musi zostać Polak, aby nie poszły na marne polskie łzy i polska krew, wszak ziemia ta w obronie jej jest zlana polską krwią…

Wrześniowe zamachy na WTC z 2001 roku zmieniły bieg historii. Rozpoczęła się światowa wojna z terroryzmem, która tchnęła na nowo życie w siły specjalne i redefiniowała ich charakter...

Wynik wojny arabsko-izraelskiej z lat 1948–1949 to w świecie arabskim Nakba – czyli katastrofa...

Su-57 Felon, jeżeli zostanie dopracowany i pokona wszelkie „choroby wieku dziecięcego”, ma szansę stać się prawdziwie wszechstronnym, nowoczesnym samolotem myśliwskim (wielozadaniowym) w arsenale rosyjskich WKS.

Izrael istnieje, aby dominować nad swoimi sąsiadami. Nigdy nie było to tajemnicą ani dla analityków, ani tym bardziej dla decydentów krajów sąsiadujących z Izraelem. Już podstawowe kryterium, jakim jest uznanie istnienia Izraela, jest dla świata arabskiego i szerzej muzułmańskiego wielkim wysiłkiem czy też kompromisem, który co prawda zawarły elity, ale kontestuje jawnie lub skrycie ulica...

Historia państwa polskiego przeplatana jest chwilami wzbudzającymi narodową dumę oraz chwilami, które powodują narastanie narodowych kompleksów...

W styczniu bieżącego roku minęło dokładnie 10 lat od oblotu pierwszego prototypu samolotu myśliwskiego piątej generacji konstrukcji Suchoja, T-50 (Su-57)...

W dniu wczorajszym (05.08) miało miejsce kilka wydarzeń związanych z geostrategiczną orientacją Białorusi, kształtem jej polityki zagranicznej w przyszłości...

Białoruś wkracza w najważniejszy, jak można sądzić, czas swej niepodległości. W najbliższym tygodniu i dniach po wyborach 9 sierpnia rozstrzygnąć się może przyszłość jednego z najważniejszych, z punktu widzenia Polski, krajów...

Zatrzymanie na Białorusi 33 mężczyzn, a potem jeszcze jednego, którzy, jak poinformował szef miejscowego KGB Waleryj Wakulczyk należą do rosyjskiej Grupy Wagnera uruchomiło spiralę wydarzeń, które w konsekwencji mogą gruntownie zmienić sytuację w regionie...

Zapomniana wojna – tak mówi się o wojnie pomiędzy Armenią a Azerbejdżanem. Jeśli konflikt odżyje i nie zostanie stłumiony, może to oznaczać początek jeszcze większej wojny, turecko-rosyjskiej.

Koncept stanów społecznych powstał w starożytnych Chinach, za panowania dynastii Zhou, między XI a VIII wiekiem p.n.e. Wyodrębniły się wtedy cztery grupy...

Sewan to położone na wysokości 2000 metrów nad poziomem morza armeńskie „morze”, a tak naprawdę zajmujące pięć procent powierzchni kraju górskie jezioro, które rekompensuje Armenii brak dostępu do prawdziwego morza...

Wbrew temu, jak wielu z nas chciałoby o sobie myśleć, nie jesteśmy ściśle logicznymi maszynami, przetwarzającymi na chłodno kolejne wydarzenia i fakty. To, co zbierzemy z otaczającego nas świata, filtrujemy przez wielowymiarowe zestawy sentymentów...

W dyskursie ekonomicznym istnieje niepokojąca tendencja do ignorowania kontekstu, jaki nadają gospodarce kontakty z zagranicą. Teoretycy ekonomii politycznej nierzadko opisują ją tak, jakby była zamkniętym organizmem. Tego rodzaju intelektualne umiejscowienie rzeczywistości w sterylnych warunkach niesie poważne konsekwencje – powoduje, że prowadzone rozważania dotyczą albo pojedynczych jednostek, albo ludzkości jako całości.

Książka Johna Boltona - bliskiego współpracownika Donalda Trumpa, która wzbudza olbrzymie zainteresowanie mediów i polityków na całym świecie...

Polskiej strategicznej myśli wojskowej w XXI wieku brakuje adekwatnej kultury strategicznej, opartej na systemie założeń, wynikającym z naszych doświadczeń, geografii kraju i jego otoczenia, z zagrożeń, a także uwarunkowań społecznych popartych samozadaniującą się i konsekwentną praktyką polityczną kształtującą wielką strategię państwa.

W trakcie dyskusji na temat podboju kosmosu bardzo łatwo zapomnieć o sprawach na pierwszy rzut oka bagatelnych, których jednak bagatelizować nie można...

Celem Amerykanów w nadchodzących latach będzie utrzymanie zdolności do projekcji siły na wszystkie obszary, z których Chiny i Rosja wobec aktualnego systemu światowego starają się wypychać interesy USA...

Literacka wyprawa, na którą dziś się wybierzemy, będzie wyprawą nieco odmienną. Co prawda wrócimy w niej do Mackiewicza, autora, który na łamach Strategy&Future już witał, ale powrót ten powiedzie nas jednak całkiem inną trasą...

W grupie 122 krajów, które poparły wniosek Australii o przeprowadzenie niezależnego międzynarodowego dochodzenia w sprawie genezy pandemii COVID-19, złożony w związku z posiedzeniem Światowego Zgromadzenia Zdrowia, gremium będące głównym organem WHO, znalazła się też Federacja Rosyjska...

Jacek Bartosiak o "Astropolitik. Classical Geopolitics in the Space Age" Everetta C. Dolmana.

Mark Twain, wielki amerykański dziennikarz i pisarz przełomu XIX i XX wieku, przebywając w Londynie, otrzymał wiadomość...

Arthur L. Herman (1956) – amerykański historyk i senior fellow w Instytucie Hudsona. Ta książka, opublikowana w 2017 roku, jest jego najnowszym dziełem.

Aby naprawdę zrozumieć ogrom stepu euroazjatyckiego i sposób życia społeczeństw, które od dawna go zamieszkują, musimy myśleć w kategoriach kulturowego znaczenia jeździectwa...

Józef Konrad Korzeniowski urodził się w 1857 roku w tym jednym miejscu na rozbiorowej mapie Polski, gdzie ryzykownie jest wysyłać listy...

Jacek Bartosiak recenzuje książkę Andrzeja Maksymiliana Fredry.

"Przejść długim płaczem zapomnianych ścieżek przez puste, krwawe wydmy słów i szorstkich spotkań spłynąć wykwitem płatków zmiodniałych na wiosnę jak cisza biała, gęsta, miękką wonią słodka. Przejść..."

Poniższy tekst stanowi fragment podsumowania najważniejszych wydarzeń ze świata, publikowanego co tydzień na łamach Strategy&Future.

Trudno powiedzieć, że w całej Afryce – ale w Mauretanii na pewno – materializuje się myśl: „Dopóki nie zobaczysz, nie uwierzysz!”...

„Sierpniowe salwy" Barbary Tuchman - książka o latach i miesiącach poprzedzających I wojnę światową.

Na Ukrainie zacznie się międzynarodowa rywalizacja o kontrolę nad rolnictwem i przemysłem spożywczym. Polska nie może pozwolić sobie na to aby stać z boku.

Poniższy tekst stanowi fragment podsumowania najważniejszych wydarzeń ze świata, publikowanego co tydzień na łamach Strategy&Future.

Jacek Bartosiak i Albert Świdziński - przedstawiają pierwsze wnioski strategiczne wynikające z epidemii koronawirusa...

Czy istnieje jakiś model, na którym można by wyjaśnić miliardom ludzi na całym świecie, gdzie jesteśmy, dokąd zmierzamy i jaki porządek społeczny i polityczny może wyłonić się z popiołów obecnego kryzysu?

Jacek Bartosiak o książce „Plagues and Peoples” William H. McNeilla...

Jak napisał jeden z moskiewskich profesorów ekonomii, sytuacja, w jakiej znalazła się rosyjska gospodarka, przypomina pożar w składzie amunicji w trakcie powodzi w czasie trwającego trzęsienia ziemi.

Poniższy tekst stanowi fragment najnowszego (14.03-20.03.2020) „Weekly Brief”, a więc podsumowania najważniejszych wydarzeń ze świata, publikowanego co tydzień na łamach Strategy&Future.

Obecna sytuacja epidemiologiczna jak w soczewce pokazuje namacalną wręcz realność przepływów ludzi i towarów w przestrzeni. Dopóki towary przepływają między krajami – z miejsc, gdzie ulokowana jest produkcja, do rynków zbytu –gospodarka światowa i nasze życie toczą się utartymi torami...

Jacek Bartosiak o najnowszej książce George'a Friedmana pt. „The Storm Before the Calm"...

Ukraina to największy kraj na Starym Kontynencie, który w całości położony jest w Europie, piąty lub szósty pod względem wielkości populacji. W drugiej dekadzie XXI wieku utrwalił swój status „chorego człowieka Europy"...

Premier Ukrainy Denys Szmyhal na niedawnej, jednej z pierwszych po powołaniu nowego rządu, konferencji prasowej powiedział, że Ukraina wchodzi właśnie w rozpoczynający się światowy kryzys gospodarczy.

Szanowni Państwo, Poniżej znajdują się fragmenty cotygodniowej serii „Weekly Brief” (a więc cotygodniowego przeglądu wydarzeń S&F), poświęcone pandemii wirusa SARS-ncov-2.

Szanowni Państwo, Poniżej znajdują się fragmenty cotygodniowej serii „Weekly Brief” (a więc cotygodniowego przeglądu wydarzeń S&F), poświęcone pandemii wirusa SARS-ncov-2.

W Strategy & Future znów wybieramy się w podróż, której bieg wyznaczają polskie rzeki i polska historia. Meandrujemy pośród lśniących pagórków, pośród kwitnących zbóż, pośród ukwieconych wzniesień, by po Berezynie, po Zbruczu, po Niemnie trafić nad brzegi lewego dopływu Dniestru, w okolice Lwowa, nad Seret, na tereny współczesnej Ukrainy…

Jacek Bartosiak o „Zarysie wojskowości w Polsce” Mariana Kukiela, wspaniałej książce o polskiej myśli wojskowej...

Przez większą część 45 lat zimnej wojny funkcjonował bipolarny system i bipolarna rywalizacja jądrowa pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Związkiem Sowieckim. Do tego kilka państw o statusie mocarstw...

W związku z napływającymi do nas wiadomościami oraz stanowiskiem Rządu Polskiego dot. odwołania zaplanowanych imprez masowych, mając na uwadze Państwa zdrowie i życie, informujemy o odwołaniu spotkania Strategy&Future zaplanowanego na 18.03.2020.

Środowisko rosyjskiej agencji Regnum debatuje nad kwestią polsko-rosyjskiej rywalizacji o wpływy w Europie Środkowej, w szczególności w państwach „buforowych”, rozdzielających nasze kraje, czyli na Białorusi i na Ukrainie.

Upadek imperium osmańskiego niektórzy nazywali najdłużej oczekiwanym wydarzeniem w historii. Spory o to, jakie korzyści taki obrót spraw przyniesie innym krajom i imperiom zainteresowanym rozszarpaniem ziem i interesów Turcji przez większą część XIX wieku, stanowiły nieodłączny element polityki zagranicznej wielkich mocarstw.

W Strategy & Future znów wybieramy się w podróż, której bieg wyznaczają polskie rzeki i polska historia. Meandrujemy pośród lśniących pagórków, pośród kwitnących zbóż, pośród ukwieconych wzniesień, by po Berezynie, po Zbruczu, po Niemnie trafić nad brzegi lewego dopływu Dniestru, w okolice Lwowa, nad Seret, na tereny współczesnej Ukrainy...

W mediach coraz częściej przywołuje się koncepcję nowego koncertu mocarstw jako analogię do XIX-wiecznego balansowania sił, które miało zapewnić bezpieczeństwo i względny pokój w Europie po pożodze wojen napoleońskich. Od kongresu wiedeńskiego, który dał początek ówczesnemu koncertowi mocarstw, minęło już przeszło 200 lat. Co znamienne, w tym czasie świat...

Historia i wspólny przeciwnik wielokrotnie zbliżali te dwa narody. W ubiegłym tygodniu prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski spotkał się w Kijowie ze swoim tureckim odpowiednikiem Recepem Tayyipem Erdoğanem. Podczas wizyty prezydent Turcji obiecał zacieśnienie współpracy wojskowej i gospodarczej z Ukrainą i wyraził swoje poparcie dla Tatarów krymskich. W końcu Krym od dawna odgrywa kluczową rolę w relacjach Turcji z Ukrainą.

Wraz z rozpadem Związku Sowieckiego Rosja stanęła przed dużym problemem strategicznym: przez stulecia Kreml polegał na obszarach buforowych, utrudniających plany potencjalnym wrogom. Jednak po upadku ZSRS z obszaru tego wyłoniły się państwa narodowe – Białoruś i Ukraina oraz państwa Bałtów...

Jak to się stało, że Stany Zjednoczone w ciągu nieco ponad 150 lat (1776–1945) wyrosły z pozycji byłej kolonii brytyjskiej do statusu światowego hegemona? Wynika to między innymi z opanowania przez USA północno-zachodniej półkuli...

Książka Igora Zagrebelnego to próba charakterystyki zjawiska Międzymorza, zmuszająca czytelnika do głębokiej refleksji na temat miejsca Ukrainy w tym projekcie geopolitycznym. Co równie istotne, jest to także pierwsza książka opublikowana i przygotowana na Ukrainie, a więc będąca wynikiem stricte ukraińskiej refleksji na temat tej koncepcji geopolitycznej.

Modny w ostatnich latach skrót A2AD pochodzi z wojskowego języka angielskiego i oznacza zdolności antydostępowe. Pod tym pojęciem rozumiemy...

Obie książki stanowią jedność: wybrane przemówienia i listy zmieniające historię. Wspaniale oddają klimat chwili, są też bardzo zaskakujące...

W sierpniu 2008 roku Rosja przeprowadziła inwazję na Gruzję. W jej następstwie flota wojenna USA dokonała na Morzu Czarnym pokazu siły. Wsparły ją inne państwa...

Jacek Bartosiak na temat "The Art of War" - Antoine'a Henri de Jominiego - czyli o najbardziej szczegółowym podręczniku prowadzenia wojny lądowej...

Ciekawa i chyba jednak trochę zaskakująca, bo Chiny wbrew Rosji postanowiły w ostatniej fazie negocjacji zjednoczeniowych wesprzeć niezależność Białorusi...

Lektura dla wszystkich, którzy chcą wiedzieć o co chodzi na Wielkim Bliskim Wschodzie...

7 stycznia czasu polskiego na bazę Al-Asad, bazę w Erbilu i Camp Cooke spadły pociski wystrzelone przez Iran, który zrealizował tym samym obietnice złożone po śmierci Ghasema Solejmaniego...

Nie będzie chyba nazbyt kontrowersyjnym stwierdzenie, że obszary polskiej świadomości od zawsze wyznaczały rzeki...

W piątek 29 grudnia powiązane z Iranem szyickie bojówki przeprowadziły atak rakietowy na bazę USA nieopodal Kirkuku, w wyniku którego zginął pochodzący z USA pracownik cywilny i dwóch irackich żołnierzy...

W piątek 29 grudnia powiązane z Iranem szyickie bojówki przeprowadziły atak rakietowy na bazę USA nieopodal Kirkuku, w wyniku którego zginął pochodzący z USA pracownik cywilny i dwóch irackich żołnierzy; rannych zostało także kilku żołnierzy amerykańskich...

Wspaniała i nieprzegadana (około 109 stron) podróż po świecie pieniądza, finansów, kredytu, procentów, inwestycji, pracy, dochodu, ryzyka, majątku - z punktu widzenia Ewangelii i...

Często słyszymy o rosyjskiej wojnie hybrydowej czy też, używając bardziej fachowego określenia, wojnie nowej generacji. Co to pojęcie oznacza?

Najbardziej znaczącą transformacją strategiczną, która dzieje się na naszych oczach, jest prawdopodobnie przemiana Chin z potęgi stricte lądowej w potęgę morską...

Geografia czy, szerzej rzecz ujmując, geopolityka rozumiana jako rozlokowanie w przestrzeni zasobów, punktów siły czy korytarzy transportowych nie jest jedynym czynnikiem, który...

Jeszcze w marcu 2014 roku we wszystkich europejskich państwach NATO przebywało...

Termin „projekcja siły”, często używany w języku wojskowości, geopolityki czy geostrategii wywodzi się z zakresu sztuki operacyjnej i strategicznej, jest często stosowany w...

Nuclear sharing – czyli co się musi wydarzyć, żebyśmy przestali się bać (lub bali się trochę mniej)...

w artykule programowym otwierającym Strategy&Future przedstawiłem Państwu naszą misję i zadania. Chcemy się przede wszystkim skupić na...

Droga jest czymś dla człowieka, bez czego życie jego byłoby wegetacją tylko...

Czy NATO ma zdolności, aby zorganizować skuteczną obronę...

Podróże kształcą, jak mówi porzekadło. Dziś, w dobie tanich lotów, otwartych granic i wszędobylskiego Internetu, powiedzenie to nabiera szczególnego znaczenia...

„Prędzej czy później wszystkie drogi prowadzą na wschód”...

W ostatnich latach furorę robi pojęcie rewolucji w sprawach wojskowych jako określenie nowego etapu w sposobie prowadzenia działań wojennych. Uznałem, że...

Wydarzenia na scenie globalnej, których jesteśmy obecnie świadkami, dają niepowtarzalną okazję do tego, aby przyjrzeć się dokładniej niektórym z prognoz Alfreda T. Mahana...

Historia starożytna wydaje się niewyczerpanym źródłem przykładów dla rozmaitych dziedzin ludzkiego życia. Dotyczy to zwłaszcza polityki...

Jacek Bartosiak o Wegecjuszu i jego dziele, które studiowano od starożytności przez średniowiecze po czasy nowożytne...

Polski teatr wojny rozpada się na różne co do swoich warunków obszary operacyjne, których wspólną cechą jest rozległość i przestrzenność.

Gdy spojrzymy na mapę Eurazji, to opisywany przez Halforda Mackindera Heartland rozciąga się pomiędzy krańcem norweskiej Arktyki a rosyjskim Dalekim Wschodem, na południu zakończony jest...

Litwa. Miejsce w polskiej świadomości kulturowej wyjątkowe...

Jak powszechnie wiadomo, „jest jeden bóg – jest nim Posejdon – bóg morza, istnieje tylko jeden prawowity kościół wyznający tego boga – jest nim Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych, panująca na Oceanie Światowym”...

Jacek Bartosiak podcastem o hetmanie wielkim koronnym Janie Tarnowskim, jego dziele, na którym wychowywały się kolejne pokolenia dowódców Rzeczypospolitej, rozpoczyna...

Wbrew temu, co często myślą wyborcy lub po prostu przeciętny Kowalski, przywódcy polityczni nie są w swoim działaniu wolni...

Afryka przeżywa boom demograficzny. Talent ludzki jest największym zasobem dostępnym ludzkości. W XXI wieku kontynent afrykański stanie się obszarem...

Za kupcami nadciągają żołnierze. Na skutek rozbudowy łańcuchów dostaw i powiązań gospodarczych rosną wpływy, czyli...

Jacek Bartosiak omawia najnowszą książkę Hugh White’a...

Przed laty jako mały chłopiec, grając w kapsle na podwórku, bardzo lubiłem jeden wyjątkowo oryginalny kapsel, ten z zieloną flagą i ręką trzymającą pochodnię...

Niemiecka ekspansja geopolityczna w Europie, rozpoczęta w drugiej połowie XIX wieku i brutalnie zatrzymana przez państwa ententy na polach bitew Wielkiej Wojny, z jeszcze większą dynamiką wznowiona została po...

Zdobywca Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza 2018

Wielki problem – i mankament – zachodnich analiz na temat współczesnych Chin polega na tym...

Jest początek roku 1991, za mniej niż rok Związek Sowiecki przestanie istnieć...

Latem 1914 roku europejski świat zmienił się na zawsze...

Na czym to polega, że jedne państwa są bogate i mają znaczenie, a inne biedne i pozbawione znaczenia?

Niewiele było wypadków, w których Margaret Thatcher musiała zaakceptować porażkę...

Ostatnie tygodnie wniosły wiele nowych wątków do trwających od czerwca protestów w Hongkongu..

Ósmego sierpnia 2019 roku wczesnym rankiem stałem w Braniewie na ulicy Zielonej pod numerem 25...

– widziane oczami oficera wywiadu japońskiej floty

W czerwcu tego roku spędzałem wakacje w Anglii...

W połowie kwietnia 2019 roku w Marine Corps War College w Quantico przeprowadzono grę wojenną symulującą wojnę światową osadzoną w kontekście...

Józef Mackiewicz w świadomości powszechnej Polaków nie istnieje...

Zaczynamy. Od dzisiaj myśl strategiczna i myślenie o przyszłości, lecz także przypominanie lekcji przeszłości, będą towarzyszyć przygodzie, którą Państwu proponujemy.